Azərbaycan Ictimai Səhiyyə Jurnalı

Alkoqollu qaraciyər xəstəliyi

2021-06-08T05:34:03-06:00

Alkoqoldan sui-istifadə etmək qaraciyərin zədələnməsinin ən ümumi səbəblərindən biridir və alkohol qaraciyər xəstəliyinin (ALD) inkişafına səbəb olur. Alkoqol istehlakı səviyyəsindən birbaşa asılı olan qaraciyər sirozundan (LC) ən yüksək xəstələnmə və ölüm göstəriciləri Avropada qeydə alınmışdır (9,8 litrə qədər - ÜST, 1995). ABP-nin inkişafında alkoqollu içkilərin növü heç bir əhəmiyyət kəsb etmir - gündəlik alkoqol dozasını təyin edərkən, gündə etanolun qram sayı üzərində yenidən hesablama aparılır (10 ml etanol, 25 ml araq, 100 ml şərab, 200 ml pivə) [2].

Oğlan uşaqlarında cinsi yetkinliyin pozulması səbəbləri

2021-06-08T05:34:03-06:00

Cinsi yetkinlik – hipotalamus-hipofiz-gonad sisteminin aktivləşməsi nəticəsində reproduktiv qabiliyyətin inkişafının əldə edilməsi prosesidir. Bu koqnitiv, psixoloji, emosional və sosial-mədəni dəyişikliklərlə müşayiət olunur. Yetkinlik dövrünün başlanğıc vaxtı müxtəlif olur və bu prosesə genetik və ətraf mühit amilləri təsir göstərir. Hipoqonadizmə aparan pozulmuş cinsi yetkinlik (gecikmiş və ya tam mövcud olmaması) anadangəlmə və ya qazanılmış etiologiyalı ola bilər və həm fiziki inkişafa, həm də psixososial rifaha əhəmiyyətli təsir göstərə bilər.

Covid-19 infeksiyasının qarşısının alınması və nəzarətinin əsas prinsipləri barədə

2021-06-08T05:34:03-06:00

Yeni insan koronavirüsünün (COVID-19 virusu da adlandırılan SARS-CoV-2) səbəb olduğu COVID-19, ürək-damar sisteminin mövcud patologiyaları səbəbiylə ≥60 yaş arası insanlarda daha yüksək ölüm ilə xarakterizə olunur, xroniki tənəffüs xəstəlikləri və bədənin ümumi toxunulmazlığını zəiflədən diabet və xərçəng. COVID-19 infeksiyasının yayılmasının qarşısının alınması və nəzarətinə dair bu tövsiyələr, COVID-19-un ötürülmə qaydalarının 2003 SARS-CoV epidemiyasına bənzər olduğu əsaslı bir fərziyyəyə (çox sayda müşahidələrlə təsdiq edilmişdir) əsaslanır: bu xəstəliyə yoluxmuş insanların öskürməsi və asqırması, habelə müvafiq çirklənmiş səthlərlə mexaniki təmas nəticəsində əmələ gələn COVID-19 virusları ilə dolu hava damcıları. SARS-CoV üçün həm tənəffüs aparatlarının, həm də cərrahi üz maskalarının istifadəsinin infeksiya riskini% 80-ə qədər azalda biləcək bir səviyyədə qorunma təmin etdiyinə dair dəlillər mövcuddur (şəkil 1, 2).

Klinik protokollar

2021-06-08T05:34:03-06:00

Səhiyyə naziri Oktay Şirəliyev 1 noyabr 2019-cu il tarixində beynəlxalq klinik protokollardan tətbiq edilməsi barədə əmr imzaladı. Diaqnostika və müalicə protokolları və ya klinik protokollar, həkimlərin və tibb bacılarının müvafiq səhiyyə ilə bağlı qərarlarını dəstəkləyən sistematik olaraq hazırlanmış təlimatlardır. Hələ 2018-ci ilin oktyabr ayında Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyi ilə Finlandiya Tibbi-Elmi Cəmiyyəti Duodecim Medical Publications Ltd arasında Azərbaycanda dəlil əsaslı tibb qaydalarının tərcüməsi, lokallaşdırılması və onlayn yayılması barədə müqavilə imzalanmışdı (EBMG-Dəlillərə əsaslanan Tibb Rəhbərləri ).

Tütün epidemiyası: rəqəmlər arxasında reallıq

2021-06-08T05:34:03-06:00

Qlobal tütün epidemiyası 21-ci əsrdə bir milyard kişi, qadın və uşaqlara təhlükə yaradan problemdir. Bu dağıdıcı epidemiyanı dayandırmaq üçün dərman və vaksinlər deyil, hökumətlərin və vətəndaş cəmiyyətlərinin razılaşdırılmış fəaliyyəti zəruridir. Bizim dövr – ictimai səhiyyənin tarixində olan nadir məqamdır ki, siyasi iradə ilə əsrin ortalarınadək tütün istehlakının kəskin azalması və milyonlarla həyatın xilas olması üçün potesial yaradır. Hazırda, tütün epidemiyası BMT-nin 2030-cu ilədək qəbul etdiyi Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin əksəriyyətinə birbaşa və ya dolayı təsir göstərir və digər risk amillərlə yanaşı qeyri-infeksion xəstəliklər yükünü artıraraq beynəlxalq reytinqlərdə ölkələrin mövqeyinə ciddi zərər yetirir.

Pediatriyada görmə skriningi

2021-06-08T05:34:04-06:00

Yaxşı görmə, böyüməkdə olan uşaqların düzgün fiziki və əqli inkişafı üçün vacibdir. Körpə uşaqlarda görmə sistemi tam inkişaf etməmişdir. Beyində görmə mərkəzinin düzgün inkişafı üçün hər gözün bərabər iştirakı tələb olunur. Göz müayinəsi və görmə qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi, korluqla nəticələnə biləcək vəziyyətlərin vaxtında aşkarlanması, uşağın gələcəkdə təhsildə müvəffəqiyyət qazanması, onun həyatının zəmanəti üçün çox vacibdir. Görmə zəifliyi üçün risk faktoru yüksək olan uşaqlarda (məsələn, vaxtından əvvəl doğuş, ailədə anadangəlmə katarakta anamnezi, retinoblastoma, metabolik və ya genetik xəstəliklər) görmə qüsurlarına daha çox rast gəlinir. Yaranan problemlərin ağırlaşmasının qarşısını almaq üçün bu qrup uşaqların göz müayinəsi proqramlarına daxil olması vacibdir.

Uşaqlarda skoliozun erkən aşkarlanması

2021-06-08T05:34:04-06:00

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, dünyada əlilliyə gətirən ikinci aparıcı səbəb – zəif bel ağrısı ilə olan dayaq-hərəkət sisteminin pozuntuları və travmalarıdır. Bu vəziyyət bütün həyat boyu davam edə bilər. İnsanlar arasında, təxminən, beş nəfərdən üçü bu problemlərlə yaşayır. Hal-hazırda 50-80% uşaqlarda qamətin əyrilikləri müşahidə olunur. Uşaqlarda onurğa sütunu əyriliklərinin (deformasiyasının) yaranması bir çox vəziyyətlərdən asılıdır. Bunlara anadangəlmə anomaliyalar, skelet displaziyası, neyrofibromatoz, sinir-əzələ, birləşdirici toxuma və idiopatik inkişaf pozuntuları daxildir. Onurğa sütunu deformasiyası gücləndikdə ağciyər və ürək-damar sistemi üçün təhlükə yaradır və, eyni zamanda, nevroloji qüsura səbəb olur.